Monday, October 17, 2022

राजूर ते हरीश्चंद्रगड (१९८२)

राजूर ते हरीश्चंद्रगड (१९८२)

आम्ही १९८२ साली रतनगडावर जाण्यासाठी ठाणे-ईगतपुरी-भंडारदरा मार्गे शेंडी गावात मजल दरमजल करत येऊन पोचलो. त्याकाळी रतनवाडीत जायला रस्ता नसल्या कारणाने बोटीने प्रवास करावा लागायचा. विल्सन डॅमच्या जलाशयातून वल्हवणाऱ्या बोटीने जावे लागत असे. त्याचे नावाडी २-३ च होते व ते फार लहरी होते, सर्वचजण. आधीपासून सांगून सुध्दा हजर होतीलंच ह्याची काही खात्री नसायची. रतनवाडीतून परत येताना तर हमखास लटकायचीच लाईन होती व एक दिवस जादा पकडूनच जावं लागायचं कारण होडीवाला संध्याकाळी पैलतीरावर नसायचाच.

आमचा होडीवालाही गायब होता त्यादिवशी व मोबाईल फोन वगैरेची सोय नसल्यामूळे आम्हाला जलाशयाच्या काठावर बसून टाईम पास करण्याखेरीज काहीच पर्याय नव्हता. बराच वेळ वाट पाहूनही नावाडी नं आल्याने आम्ही परत शेंडी गावात आलो व रतनगडाऐवजी कळसुबाईला जाऊया असं सर्वानुमते ठरलं. बसची वाट बघत बसलो असता एक रीकामा टेंपो आला जो राजूरला जात होता. त्यामध्ये बसलेल्या एका अतिशहाण्या व्यक्तिने आम्हाला सुचवले की राजूरहून पाचनईमार्गे हरीश्चंद्रगडावर जाता येते म्हणून. कळसुबाई शिखर सर्वांचंच आधी करून झालेलं असल्यामूळे व हरीश्चंद्रगड पाहीला नसल्यामूळे आम्ही टेंपोत टपाटप सॅक्स टाकल्या व प्रस्थान केले. राजूरला उतरून पाचनईकडे चालायला सुरूवात केली. आम्हाला ह्या दोन गावांमधील अंतराची पुसटशी जरी कल्पना असती तरी आम्ही नक्कीच गेलो नसतो. गुगल मॅप्स नव्हते ना तेव्हा..!! राजूर-शिरपुंजा-आंबेत मार्गे पाचनईत पोहोचेपर्यंत संध्याकाळ झाली. बऱ्याच टेकड्या व खिंडी आम्ही ओलांडल्या होत्या. पाचनईच्या गावकऱ्यांनी आम्हाला सांगितले की वाटेत बिबट्याचा वावर असल्यामूळे रात्रीचे गडावर निघू नका व गावाबाहेरील देवळातच मुक्काम करा. मग आम्ही हरीश्चंद्रगडावर दुसऱ्या दिवशी जाण्याचा निर्णय घेतला.

तेव्हा वाटेत लागलेल्या आंबेत नावाच्या गावाबाहेर धरणाचे काम चालू होते. परवा आम्ही जवळजवळ ४० वर्षांनंतर पाचनईमध्ये गेलो, तेही गाडीने, व येताना आंबेत गावातून येत असता धरणातून पाणी सोडलेले असल्यामूळे विहंगम दृष्य दिसलं व जुन्या आठवणींना उजाळा मिळाला. मग “एक फोटो तो बनता है” म्हणून हा फोटो काढला.

- अभिजित दांडेकर



Thursday, April 8, 2021

Harishchandragad via right side gully of Konkankada (Jan 2017)


We were thinking of going to Harishchandragad via gully to the right side of world famous Konkankada (while facing it from bottom). When we had undertaken super ambitious project of climbing Konkankada (KK) via its most difficult and impossible looking center route in 1988, we had discovered several routes going to the Fort from the left gulley (Makadachi Naal), traversing from KK base camp. It took almost 35 days for us to climb KK via its fascinating center route and going to the fort on weekends was like relaxation.

Since then, this right gully route was left to be explored by us, primarily due to its approach to fort was too long. From the base of Shendi pinnacle, there is no direct approach to Harishchandragad via KK's left ridge, but has to traverse on the back plateau then via Junnar Darwaja to Balekilla requiring 3-4 hours after an exhaustive climb of 4-5 hours upto Shendi pinnacle from base village of Valivare (Belpada).

But, this time, we had decided to climb from here in the winter and fixed dates, team members and logistics. We limited the members to 7 and only experienced climbers were selected.


We knew that the route is difficult, time consuming and challenging so decided to reach base village on the previous day night and start early morning on Saturday (6 am). Due to abnormally high traffic at Kalyan junction, could reach Valivare at 12 in the midnight (after having dinner at Titwala), slept for few hours and were ready to ascend at 7 am.

The route started climbing steadily from Valivare (950 feet elevation) towards KK Base Camp. The overall route is shown "marked up" in below picture. Red line indicates the location of the rock patch where we need to fix the ropes.


Gigantic Konkankada was looking awesome from here.


Just before KK BC, we bifurcated to the right and the route started ascending at a much higher gradient. There were numerous small rock patches of 15-20 feet height, which we had to negotiate without fixing ropes to avoid wasting time.



After 3.5 hours of climbing, taking lot of photographs enroute, we reached the base of 70 feet rock wall. Fixed the ropes on the same and started ascending using Jumars (ascenders) to make the life slightly easier.


Our old legacy “Makadnal” route was seen from here and was looking scary.


We then reached on the top of the wall, finished balance 200 feet of ascend and reached col between Rohidas & Harishchandragad. This is where the base of Shendi pinnacle exists.


We decided to take a Lunch break & had sandwiches prepared by Girish & Sujit, rested for 30 minutes and started for Harishchandragad via Junnar darwaja.


The route descended for 15 minutes to the lower plateau through bushes and then traversed for almost 2 hours to reach the base of the final climb. The route until here was virtually non-existent. We had to cut though bushes, locate the path which we lost many times, tripped several occasions, had bruises and cursing ourselves for selecting this difficult terrain. At 3 pm, we reached the base of final climb and estimated that it will take 1.5 hours more to reach the top of fort. We then took a call to head towards 
Khireshwar, the base village of famous Tolar Khind route. Our estimation was 2.5 hours, but reached Khireshwar at 7 pm instead (4 hours), again traversing many mountain ranges and dried water streams. The route has also broken at 3 to 4 locations making it more difficult.

Finally, everyone was very happy and had a feeling of accomplishment after an exhaustive and difficult trek comprising of 12 hours of non-stop climbing, traversing and descending.

Kudos to the outstanding team members - Abhijit Dandekar, Sujeet Sathe, Vilas Sathe, Pradeep Mhaskar, Sujit Sawant, Girish Sathe & Bhushan Amrute....Cheers !!!!


Shown here are some glimpses captured during this high endurance trek….Enjoy.

- Abhijit Dandekar




Tuesday, February 9, 2021

Konkankada Center Route Climbing Diaries (1988) : First Ascent

When this impossible looking center route on the gigantic cliff was attempted in 1988, we never thought it’s going to become a benchmark in Western Ghats followed by our successful first ascent of Baan in 1986.


Somewhere in October 1988 on the day of starting from Mumbai for this climb:

We collected almost all the equipment we could manage to get, it was some 10 big army kit bags. Now the question was how to transport it to Belpada village. Those days vehicles were not going to Belpada, we had to get down at Savarne village on Malshej Ghat road and climb a small mountain col towards Belpada and then get down to the village. Milind Pathak finally arranged an Ambassador car from his friend with Chakradhar (driver) and loaded as much as we can, but again fuel for cooking and some part of ration was balance.

On the way to base, Milind revealed that he had pawned his gold chain for getting cash for this venture. As per my information, he never got it back. This was the dedication towards this project.

We had just one 35mm camera with 3 to 4 rolls and no video cameras. Also, a video shooting means a good camera and cameraman. Expenses which we cant bear or think. Plus one expert would have been engaged full time with that guy. People were doing up and down from Mumbai / Pune managing their jobs and leaves. There was a time when only 4 of us were doing all chores. Climbing, retrieval of fixed ropes and carabiners to be used again on further patches, plus preparing food and transportation water supply.

Entire Base camp was managed by Suhas Pathak (Milind’s elder brother) so efficiently that we never got any shortages, including food, tea, water supply or ration / kerosene etc. Imagine organising these things for 35 climbing days without having any means of modern communication like mobile phones, walkie-talkies etc.

About the Climbers…

Rajesh Patade, one of the Konkankada Center route lead climbers, if described in couple of words, would be fearless and fast. Anil Sabale, another lead climber was more steady and calm. There was healthy bolting competition between Milind Pathak and Rajesh Patade. आज तू किती मारलेस? 30, Ok उद्या मी 35 मारीन, तेव्हढ्याच वेळेत. Rajesh Patade was an eagle eyed person. He was excellent in pointing out loose rocks & ledges. Yes, there were many big loose slab like ledges. Few were as big as 10x25x4 feet. Telco issued a Show cause notice to him, demanding reasons as to why his services should not be terminated, so he had to return back. What a team man he was. Rajeev Dingankar got notice from Mumbai University. I had newly joined in Otis and just returned last month from Advance Mountaineering course. Team was as it must be. No one was envious. Whatever task is allocated to you was fine with all. One day you are in climbing team and second day you are in food supply team. No kichkich. Shown below are picture of climber as seen from ABC & ABC itself. Believe me it was more than a luxury to us.



Story of Vulture’s Ledge (गीधाडाची लेज) on Konkankada Center Route

Marked with the green circle in first photo, is the location of Vulture’s ledge (गीधाडाची लेज) in the middle of the overhanging rock. In the Second photo you can see how narrow that ledge is and massiveness of Konkankada all over. Climbers use to go up and come down to base camp after 4-5 days, till then stays were on ledges and hammocks hanging on the wall. This ledge was a big relief half way between the overhang climb. People visiting the fort on the top use to throw crackers and stones down the cliff. We were forced to stop climbing on weekends and go on the fort as leisure. The blue sleeping bag on the ledge (2nd Photo) was thought as plastic bag by people on the top when told that the climb is going on and the camp is on that ledge.



After first ledge, the second ledge was right in the middle of funnel (see the Y shape funnel in long photo posted earlier). There was no scope to stay at that point. It was extremely difficult to manage supply of essential food, water and equipment to lead climbers up. When Milind reached Vulture’s Ledge (गीधाडाची लेज), he thought staying arrangements can be made here, if this ledge is widened. He asked second man and one more climber to reach at this ledge, to make Vulture’s ledge comfortable (?) to stay for 3/4 persons. See the photo of Vulture’s ledge and one can imagine the comfort of vulture’s ledge. Climbing team decided that vulture’s ledge can act as a good base camp to climb the roof. They started giving call and conveyed all people below to get away from the line of falling rocks as they were clearing ledge by throwing stones/boulders to make more space. We were at first ledge, few team members were at Base Camp. Everyone started running helter scalter in trying to save themselves. Climbers started throwing stones first. Then started pushing bigger boulders with their legs. It was making a big frightening sound like a “bomb”. Finally enough space was created for 3/4 persons, which was then fenced by hammock, ropes etc. for improved safety.

Jumaring from second Ledge to the Vulture’s Ledge

I am always fascinated by this photo taken by me during our Konkankada Center route climbing project, hanging on the rope besides another climber jumaring (without belay) all the way upto the lead climbing team to relieve the tired member. By the time he reaches the ledge, he must have done at least hundred 360° turns. 400 feet of direct 8mm single static rope was used for Jumaring as well as rappelling from the point where the Overhang starts to a small ledge placed in the middle of the massive overhang (Vulture’s ledge as we use to call it as). Scary isn’t it?

Gives me goosebumps every time I look at this picture.

Climber in the photo : Rajesh Deshmukh

The Final 50 feet : 6th December 1988

Mission was about to be accomplished and history written for Sahyadri rock climbing era, most importantly without a single accident or serious injury with the grace of god.

The day was approaching, the dream come true. 6th December 1988. Feet away from reaching the top on the center route of gigantic Kokankada...!! 35 total climbing days, 144 expansion bolts, numerous pittons & pegs used with over 2000 feet of static rope line and supported by a non tiring team of over 25 experts (including climbing and support teams) with clear vision, dedication and confidence for achieving this ultimate GOAL.

First photo, on the vertical final patch just after negotiating the tough "Roof" on the center route, which you can not avoid, where one can see climber approaching the top which is now visible for the first time.

Second photo, as the lead climber was within sight by the team members who had already gathered on the top, smelling success. Climber in both photos : Late Milind Pathak

 

Late Milind Pathak was photographed feet away from reaching the top of 1400 feet gigantic Konkankada of Harishchandragad via its impossible looking Center Route for the first time. This is the first photo featuring Late Milind Pathak facing the camera in climbing position on social media and was never published before. Date : 6th December 1988


Late Milind Pathak having tea with villagers and some support team members after successfully climbing Konkankada center route on 6th December 1988 evening. This picture is taken near upper cave on Harishchandragad. Vitthal, second from right, a Pachnai resident helped us alot through out the project. He even use to do load ferry wearing the harness and jumar upto second ledge on a “dhoti”.

In photo below (L to R), villager Dhondu from Belpada, Varun Namjoshi, Milind Pathak, Suhas Pathak, Vitthal from Pachnai and his friends.

Konkankada Center Route First Ascent (1988) Climbing Route from Upper Ledge

Tried to mark Second ledge to Vulture’s ledge and to the top, climbing route. To reach Konkankada base camp site those days was like this. Get down at Savarne village at the start of Makshej ghat, then climb a mountain towards Belpada, reach the col and get down to Belpada village (1 hour). Lot of Leopard and tiger sightings in this route, especially on the banks of Kalu river and col. From Belpada to Konkankada Base Camp use to take 2-3 hours depending on load on the back and time of the day.


The entire project was executed from below camps (meaning no support was extended from top or none of the climbers came down or went up while climbing was in progress) with absolute precision, planning and hard work and the cost of this project....can you imagine? 

The entire project was completed in just Rs. 18,000/=

Narrated some stories by Rajesh Deshmukh one of the team members (one of three) who actually reached the top on 6th December (alongwith Milind Pathak and Vishvas Thatte) & Varun Namjoshi. Written & edited by me.


Monday, February 8, 2021

सावर्णे व बेलपाड्याचे बिबटे - भाग २

२९ नोव्हेंबर १९८८, कोकणकड्यावरचा विजय दृष्टीपथात येत चालला होता. प्रोजेक्ट चालू होऊन आता जवळ जवळ २ महिने होऊन गेले होते. असंख्य वेळा चढाई काही ना काही कारणास्तव थांबवावी लागली होती. कधी माणसं, कधी पैसे तर कधी चढाई व खाण्याचे साहित्य. चढाईच्या अंतिम टप्प्यासाठी लागणारे काही रींग बोल्ट्स पुण्याहून येणार होते व किराणा माल कल्याणहून. तो घेऊन आम्हाला परत कोकणकड्याच्या बेस कॅम्पला पोहोचायचे होते. काही दिवसांपूर्वीच्या व्याघ्र अनुभवामुळे आम्ही चौघं जण, उगाच लफडं नको म्हणून, सावर्ण्यामध्ये अंधार व्हायच्या आतच पोहोचलो होतो. संध्याकाळची शेवटची बस येऊन गेली तरी आमचे सामान घेऊन येणारा काही त्यातून आला नव्हता. मोबाईल फोन वगैरे संदेशवहनाची काहीच साधनं त्या काळी उपलब्ध नसल्यामुळे आम्हाला उद्या सकाळ पर्यंत तिथेच थांबण्यावाचून काहीच पर्याय नव्हता. अश्या प्रकारच्या प्रसंगातूनच प्रचंड सहनशक्ती निर्माण होत असावी. बेस कॅम्पला कळवायचीदेखील काही सोय नसल्यामुळे, त्यांचीही समजून घेण्याची क्षमता वाढत जात असावी एकंदरीत. असो. संध्याकाळचे ७.१५ वाजले होते. शेवटची कल्याण-सावर्णे बस आली होती. विठ्ठलने, सावर्ण्यामधील एकमेव रस्त्याला लागून असलेल्या टपरी वजा हॉटेलच्या मालकाने, आवरा-आवारी चालू करून हॉटेल बंद करायची तयारी चालू केली होती. त्यालाही त्याच बस ने परत मोरोशी गाठायचे होते. आम्हाला रात्र काढायची असल्यामुळे आम्हीही त्याच्याकडून खायचे पदार्थ घेऊन ठेवले होते. आमच्याकडे एकच टॉर्च असल्यामुळे, आम्ही विठ्ठलला विनंती केली की हॉटेलच्या बाहेरचा दिवा रात्रभर चालूच ठेवशील का? आमचा हॉटेलबाहेरील सारवलेल्या जमिनीवरच आज रात्री मुक्काम होता व आम्हाला हिंस्त्र जनावरापासून धोका असल्याचे त्याला वाटल्यामुळे त्यानेही लगेच आमच्या विनंतीला मान देऊन होकार दिला, अन् तो मोरोशीकडे मार्गस्थ झाला.

आम्हीही मग बराचवेळ इकडे तिकडे टंगळ-मंगळ केली, गप्पा मारल्या, आमच्याकडे असलेल्या तुटपुंज्या शिदोरीतून जेवलो. मग आता काय करायचे असा म्हणत असताना राजूने शक्कल लढवली की चला मस्त पैकी गाणी म्हणत बसूया. थंडीही बरीच पडली होती, म्हणून शेकोटीच्या तयारीला लागलो. सुक्या काठ्या व गवत गोळा करून स्टॅाक करून ठेवला. शेकोटी पेटवण्यास सुरुवात केली व त्यावरच चहा करायला ठेवला. मग लगेचच रफी, किशोर व तलत च्या रंगतदार गाण्यांनी जोर धरला, दगड्याचे आवडते "शुक्र तारा, मंद वारा" झालं, मन्याचं फेमस "वेग वेगळी फुले उमलली" पण झालं. त्यानंतर गरमा गरम चहा ढोसून झाला. मग उदय म्हणाला की मी जाऊन झोपतो, कारण मला प्रचंड झोप येतेय. मग तो टपरीबाहेरील अंगणात, दिव्याखाली पथारी पसरून झोपी जायच्या तयारीला लागला. आम्ही त्याच्या पासून अवघे १००-१५० मीटर लांब असू जास्तीत जास्त. आमच्या गझल्स आणि मराठी गाणी म्हणून संपल्यावर व घसा दमल्यावर आम्ही जुन्या केलेल्या चढाया व त्यातील मजेशीर अनुभव आठवून त्यावर गप्पा मारत बसलो होतो. आणि तेव्हढ्यात पाला पाचोळ्याच्या आवाजाने आमची नजर उदय झोपला होता त्या दिशेनी गेली, आणि परत पायाखालची जमीन सरकली व नव्याने फाटली. एक बिबट्या रस्ता ओलांडून सरळ टपरीच्या दिशेनी, म्हणजे उदय जिथे झोपला होता, त्या दिशेनी झपाट्याने येत होता. आम्ही आमच्यात म्हणालो की आपण शेकोटीतल्या पेटत्या काठ्या घेऊन एकाच वेळी आवाज करत जाउया त्या दिशेनी. असं म्हणे पर्यंत तो बिबट्या उदयच्या जवळ पोहोचला देखील. उदय एका कुशीला वळून झोपला होता. त्याच्या तोंडापाशी जाऊन तो बिबट्या त्याला हूंगू लागला, तसं उदयने हाताने त्याला अक्षरशः "हाड" असे करून ढकललं आणि कुस बदलून तो परत पांघरून डोक्यावर ओढून झोपी गेला. बिबट्याने सुद्धा “असा काय हा, घाबरतच नाही बाबा असा विचार करून त्याच्या पासून लांब जायला सुरुवात केली व पलीकडील झाडीत घुसला. आम्ही आरोळ्या ठोकत उदयपाशी पोहोचलो आणि त्याला उठवले. तेंव्हा तो आम्हाला विचातरो कसा, काय झाली का गाणी म्हणून? मग आम्ही त्याला विचारलं "की ते गाण्याचं जाउदे, तू आम्हाला एक सांग, की तू त्या बिबळ्याला चक्क ढकलून कसं काय दिलंस, तू घाबरला नाहीस का?" व झाला प्रकार त्याला सांगितला. तेव्हा उदय गर्भगळीत होऊन थरथर कापतंच त्याने विचारले "काय? तो बिबट्या होता? मला वाटलं कुत्रा हुंगतोय मला, म्हणून मी त्याला हाड केले व परत येऊन हूंगू नये म्हणून डोक्यावरून पांघरून घेऊन झोपलो". आम्हाला सगळ्यांना हसावे की रडावे तो समजेनासं झालं. आता ह्या बिबट्यांच्या सततच्या होणाऱ्या भेटींमुळे आमची तंतरलीच होती, व रात्रभर काही आम्हाला झोप लागली नाही हे वेगळं सांगायलाच नको.

दुसऱ्या दिवशी सकाळी विठ्ठलाला झाला प्रकार सांगितला व दिवा चालू ठेवल्याबद्दल त्याचे आभार मानले. आमचं आलेलं सामान घेऊन सकाळी ९ वाजण्याच्या सुमारास आम्ही बेलपाड्याकडे कूच केले. सगळेजण न बोलता गप्प बसून नुसते चालत होतो.

१ डिसेंबर १९८८,आम्ही चौघे जण आमच्या सुट्ट्या संपल्यामुळे परत मुंबई कडे निघालो होतो. आता कोकणकडा पुढच्या आठवड्यात सर होईल अशी आम्हाला आशा होती. सुट्ट्या संपल्यामुळे व कंपनीकडून धमकीवजा पत्र आल्यामुळे सगळ्याच चमूची पार पांगा पांग झाली होती. बेस कॅम्पला आता फक्त प्याऊ (सुहास पाठक) जो इतके दिवस समर्थपणे बेस कॅम्प व जेवण-खाण सांभाळत होता, स्व. मिलिंद पाठक, विश्वास थत्ते (लाटू), राजेश देशमुख (कष्ट्या), वरूण नामजोशी (मन्या) व स्व. उदय रेमजे एव्हढेच शिलेदार शिल्लक राहिले होते. नेहमीप्रमाणे बेलपाड्याहून खिंडीतून उतरायला आणि सावर्ण्यात पोहोचायला आम्हाला जरा उशिराच झाला होता व आमची शेवटची सावर्णे कल्याण बस चुकली होती. विठ्ठलही हॉटेल व "दिवे" बंद करून मोरोशीला निघून गेला होता. आता अंधारात तिथे रात्र काढायची म्हणून आमची परत नव्याने फाटली होती. ८ च्या सुमारास आमच्या नशिबाने एक रिकामा टेम्पो मुरबाडला चालला होता. आम्ही त्याला हात दाखवल्यावर त्याच्या ड्राइव्हरनेही गाडी थांबवली व माणशी २ रु. दराने आम्हाला मुरबाडला सोडायला तो तयार झाला. आम्ही क्षणाचाही विचार न करता आमचे सामान टेम्पोमध्ये टाकलं व आत उड्या मारल्या. सुटकेचा निश्वास टाकला होता आम्ही आणि एव्हढा आनंद झाला होता म्हणून सांगू, की सांगायची सोय नाही. मुरबाड ते ठाणे प्रवास कसा करायचा ही चिंता कोणालाच सतावत नव्हती ह्या क्षणी, सावर्ण्यातून सुटका झाल्याचा आनंदच जास्त होता.

थोडं अंतर गेलो आणि टेम्पो वाल्यानी गचकन टेम्पो थांबवला. आम्ही ड्रायव्हर व मागच्या भागात असलेल्या छोट्या खिडकीतून त्याला ओरडूनच विचारले “की काय झालं असा अचानक ब्रेक मारायला, सगळे आपटले इकडे तिकडे टेम्पोच्या मागील भागात. तेंव्हा तो घाबरतच म्हणाल की रस्त्यावर पट्टेवाला वाघ उभा आहे. आम्ही त्याला वेड्यातच काढले, व म्हणालो सह्याद्रीमध्ये फक्त बिबटेच आढळतात, पट्टेवाले वाघ नाही. आणि खरंच आमची अशी ठाम समजूत होती की वाघ आपल्याइथे कुठेच आढळत नाहीत, आहेत ते फक्त बिबळे. ड्रायव्हरने सांगितले तो रस्ता ओलांडून टेम्पोच्या मागच्या भागाकडे चालला आहे, म्हणून आम्ही टेम्पोच्या मागील भागातील शटर उचलून लोंबबकाळतच, पण टेम्पोच्या बाहेर न पडता, डोकावून लांब लांब अंधारात डोळे किलकिले करून वाघ दिसतोय का ह्याची शहानिशा करण्यात व्यस्त होतो. इतक्यात राजूचे लक्ष खाली गेले आणि तो ढाण्या वाघ टेम्पोच्या मागच्या दाराच्या खालीच, म्हणजे आमच्या पासून अवघ्या ४-५ फुटांवर आमच्याकडे बघत उभा होता. तो नुसता गुरगुरला जरी असता ना, तरी आमच्यापैकी एक दोघे जण घाबरून टपाटप खाली पडले असते, त्याच्या समोर. पण तो जंगलचा राजा होता, आमच्याकडे तुच्छतेने बघत, शेपटी हलवत शांतपणे चालत रस्त्याबाजूच्या जंगलात निघून गेला. त्यामुळे सह्याद्रीमध्ये पट्टेवाले वाघ नाहीत ह्या आमच्या समजाला कायमस्वरूपी तडा गेली होती, व कोकणकडा आपल्याला अजून काय काय दाखवणार आहे ह्या विचारात आम्ही गर्क असतानाच मुरबाड कधी आले हे आम्हाला समजलेच नाही.

कोकणकडा व बाणच्या चढाई दरम्यान बिबळ्या व वाघांबरोबर इतके वेळा नजरानजर झाली, पण ह्या हिंस्त्र (??) प्राण्यांनी आम्हाला कधीही इजा केली नाही, कारण....कारण एकच असावं, आम्ही त्यांचे खाद्य नाही, व विनाकारण हल्ला करून मारणे हे त्यांचे पिंड नाही. काही आठवड्यांपूर्वी, एक रानगवा चुकून शहरात आला, आणि माणसाने काही कारण नसताना त्याचा बळी घेतला. आता हिंस्त्र प्राणी कोण हे तुम्हीच ठरवा. आमचं नशीब की असा विचार करणारे प्राणी आम्हाला जंगलात भेटले नाहीत, नाहीतर हे लिहायला आज हयात नसतो कदाचित....!!

- अभिजित दांडेकर



सावर्णे व बेलपाड्याचे बिबटे - भाग १

१९८८ चा काळ, आमच्या चमूची हरिश्चंद्रगडाच्या महाकाय कोकणकड्यावर अतिशय कठीण व चढाईस अशक्य वाटणाऱ्या सेंटर रूट वर चढाई मोहीम चालू होती. अपुऱ्या मनुष्यबळामुळे काहीही सामानाची गरज भासल्यास चढाई मोहीम सदस्यांना चढाई थांबवून परत मुंबई पुणे गाठावे लागत असे. मग ते खाण्याचे सामान असो किंवा चढाईस लागणारे असो. मोबाईल फोन त्याकाळी नव्हता हे वेगळं सांगायची गरज नाही. बेलपाडा (सध्याचे नाव वाळीवरे) हे आमचे पायथ्याचे गाव. तिथे पूर्वी गाडी जात नसे. माळशेज घाटाच्या रस्त्यावरील, घाट जिथे चालू होतो तिथले गाव "सावर्णे ". बस ईथे थांबायची आणि मग आम्हाला चालत प्रवास चालू करावा लागत असे. रात्रीच्या वेळी माळशेज घाटातून वाहतूक पूर्णतः बंद असायची. सावर्ण्याहून निघालो की काळू नदीच्या काठा काठाने पायवाट जात असे, त्यावर एके ठिकाणी फक्त चालत जाणाऱ्यांसाठी नदीवर छोटासा पूल बांधला होता आणि तो ओलांडला की चढाई चालू होत असे. सावर्णे व बेलपाड्याच्या मध्ये एक छोटी डोंगररांग आहे, ती ओलांडावी लागत असे. आम्ही सामान घेऊन सावर्ण्याहून निघालो की तडक ह्या डोंगरातील खिंडीमध्ये चढून येऊन विश्रांतीसाठी थोडावेळ थांबत असू.

१९ नोव्हेंबर १९८८. मी आणि विश्वास थत्ते दुपारी ठाण्याहून किराणा सामान, चढाईचे काही साहित्य घेऊन निघालो. कल्याणहून सावर्णे बस पकडून संध्याकाळी ७-७.३० च्या सुमारास सावर्ण्यामध्ये पोहोचलो. तेंव्हा तिथे एकच टपरी वजा हॉटेल होते. विठ्ठल, त्याचा मालक, बस येईपर्यंत थांबायचा व बसमधून उतरलेल्या लोकांचे चहा पाणी झाले की हॉटेल बंद करून त्याच बसनी मोरोशीला त्याच्या घरी निघून जायचा. त्या दिवशी आम्हीही चहा बिस्किटं खाल्ली व रात्री बेलपाड्याकडे प्रयाण सुरु केले. मस्त चंद्र प्रकाश पडला होता त्यामुळे टॉर्च लावायची गरजच भासलेली नव्हती. काळू नदीवरील ब्रिज ओलांडताना आमचं लक्ष सहज खाली गेलं आणि अंगावर शहारा आला. जोरात चालावं, दबकत जावं कि थांबून राहावं काहीच सुचत नव्हतं. खालती पाण्यापाशी एक बिबट्या शांत पणे बसला होता. आम्ही दबक्या पावलांनी हळू हळू पुढे सरकत होतो तोच बिबट्याने आळस दिला व रुबाबात उभा राहिला. आमच्याकडे बघून न बघितल्यासारखे केलं व बाजूच्या जंगलात उडी मारून गायब झाला. आम्ही सुटकेचा निश्वास टाकला व पुढे निघालो. झाल्या प्रसंगामुळे, आमच्या तोंडातून शब्दही फुटत नव्हता व लक्ष चारी बाजूला भिरभिरत होतं, कोणी आस पास वावरतंय का ह्याची चाहूल घेत होतं.

साधारणपणे तासाभरात आम्ही खिंडीमध्ये पोचलो. आता जरा बरं वाटत होतं. आम्ही खांद्यावरील सामान खाली ठेऊन निवांतपणे एका दगडावर पाठ टेकून पाणी पीत बसलो. वर आकाशात सुंदर चांदणं पडलं होते, चंद्र आता अस्तास चालला होता. आम्ही दोघेही नकळतच पहुडलो व माहिती असलेल्या तारका समूहांना शोधू लागलो. व्याध व मृग नक्षत्र हे पटकन सापडणारे समूह, त्यावरून उत्तर दिशा लगेच ओळखता येते. मग कृतिका, रोहिणी, हस्त नक्षत्र ओळखुन झाली. नजर थोडीशी खालती आली व विश्वास म्हणाला, अरे देवयानी बघ....काय दिसतेय...वा !! मीही क्षणभर दचकलोच, की ही देवयानी कोण व ईथे काय करतेय रात्रीची डोंगरात? मग समजलं की ही भुतलावरची देवयानी नसून आवकाशस्थित देवयानी आहे. त्या माझ्या “आ वासलेल्या अवस्थेतच आमचं लक्ष आणखीन खाली गेलं, खिंडीतल्या डोंगराच्या काळ्या पार्श्वभूमीवर दोन तारे लकाकत होते. विचित्ररीत्या दिसणाऱ्या त्या ताऱ्यांकडे बघत आम्ही संभ्रमात पडलो होतो की हे कुठले तारे असावेत? तेव्हढ्यात ते दोन तारे हलले आणि पुढच्याच क्षणाला आम्ही स्तब्ध झालो. कारण ते दोन तारे नसून आणखीन एका बिबट्याचे चमकणारे व आमच्या दिशेनी रोखलेले डोळे होते हे आम्हाला कळून चुकलं होतं. परत एकदा नव्याने तंतरली आमची. साधारणपणे १०० मीटर वरच्या बाजूला एका दगडावर तो विसावला होता. आम्ही क्षणार्धात कृतिका, रोहिणी, देवयानी वगैरे सर्व काही विसरलो, व इथेच थांबायचे कि गावाकडे निघायचे ह्या गहन प्रश्नात रममाण झालो. ५-१० मिनिटं अशीच आमची निष्काळजी चळवळ चालू होती व काय करावे ते सुचत नव्हतं. तो बिबट्याही शांतपणे बसून आमच्याकडे बघत बसला होता व हलायचं नाव काढत नव्हता. तेव्हढ्यात आमच्या नशिबाने बेलपाड्याकडून ३-४ गाववाले जोर जोरात गप्पा मारत व हातातील काठ्या जमिनीवर आपटत खिंडीकडे येताना आम्हाला दिसले. ते येईपर्यंत इथेच थांबावे असं आम्ही ठरवलं व परत स्तब्ध होऊन तिथेच बसलो. बिबट्यालाही त्यांची चाहूल लागली असावी कदाचित, कारण इतका वेळ आरामात बसलेला तो अचानकपणे उठून, आमच्याकडे एक खणखणीत कटाक्ष टाकून, डोंगर उतारावर नाहीसा झाला. जणू काही त्याला म्हणायचं होतं “बघतो तुम्हाला पुढच्या वेळेस. थोड्याच वेळात ते गाववाले आमच्या पर्यंत पोहोचले, आम्ही “राम राम वगैरे करून, व बाकी काहीच न बोलता भयावह वेगाने तडक गावाकडे कूच केले. तासाभराच्या अंतराने दोन बिबट्यांचे झालेले दर्शन, ह्यामूळे आम्ही पुरते हबकून गेलो होतो, व परत एकदा तोंडातून चवाक्षरही नं काढता झपाझप पावले टाकत बेलपाडा गाठले. नेहमी प्रमाणे पोलीस पाटलांच्या घराबाहेर ओसरीवर नं झोपता, सरळ दार लावून घराच्या आतमध्येच झोपणे आम्ही पसंत केले 😊.....नं जाणो ईजा, बीज्या झाला... आता तिज्या नको 🤪

 - अभिजित दांडेकर 



माहुलीचा नवरा व नवऱ्याची करवली सुळके चढाई मोहीम (१४-१७ मार्च १९८७)

डिसेंबर १९८३ मध्ये दिलीप झुंझारराव च्या चमूने अजिंक्य नवरा सुळका (५२० फूट), ज्याला सध्या भटोबा नावाने ओळखतात, यशस्वीरीत्या चढल्यानंतर येथे - टीम्स आल्या होत्या. पण त्या चढाया यशस्वी झाल्या नव्हत्या, आणि नंतरच्या अशाच एका चढाईमध्ये निष्णात प्रस्तरारोहक प्रख्यात गिर्यारोहक अनिलकुमार ह्याचे अपघाती निधन झाले होते. मिलिंदनेच काही वर्षांपूर्वी नवऱ्याची करवली प्रथम सर केली होती ही जमेची बाजू. आमच्या मनामध्ये जरा ह्या माहुली रांगेतील दिसणाऱ्या देखण्या कठीण सुळक्यांच्या चढाईबद्दल धास्तीच वाटत होती. पण जगन्नाथ (बाळा) राऊळ नी टीम गोळा केली सर्व जण असेल तेव्हढे साहित्य घेऊन निघाले. तेंव्हा ह्या पिनॅकल्स चा तळ गाठणे म्हणजे महा कर्मकठीण काम होते, तेही सर्व वजन घेऊन जाऊन पाण्याची वानवा असताना. आसनगाव स्थानकातूनच चालायला सुरुवात करावी लागत होती... हो, माहुली गावात वाहन जाऊ शकत नव्हतं.

आम्ही सगळेजण १४ मार्चला रात्रीच्या ११ वाजताच्या आसनगाव ट्रेननी मुंबईहून निघालो, मध्यरात्री माहुली गावाकडे चालायला सुरवात केली. शुक्ल चतुर्दशी असल्यामूळे छान चंद्रप्रकाश पडला होता. तिथून पुढे पाणी शोधून २० लिटरच्या कॅन्स मध्ये भरून घेऊन बेस ला जायचे होते. रस्ता शोधत शोधत बेसला पोहोचायला पहाटेचे .३०- वाजले. प्रचंड अश्या स्क्री वरून सामान पाण्यासकट बेस ला पोहोचलो. बेस ला पोहोचण्यासाठी रोप लावायला लागणारे हे एकमेव ठिकाण असावे. झोपण्याचा थोडावेळ प्रयत्न करण्यात आला पण झोप काही लागली नाही कोणालाच. थंडीही होतीच, मग शेकोटीपाशी चहा गप्पा चालू झाल्या.

१५ मार्चला सकाळी लवकर उठून, तयारी करायला सुरुवात केली. दोन टीम्स करण्यात आल्या. मी, प्रदीप केळकर विश्वास थत्ते हे नवरा चढाईसाठी आणि दत्ता कऱ्हाडे, मिलिंद पाठक विजय भालेराव हे नवऱ्याच्या करवली सुळक्यावर चढाई करणार होते. नवऱ्याच्या बेस वरून त्याच्या फेमस क्रॅक आणि उंचच उंच अश्या चिमणीमध्ये पोहोचण्यापूर्वी २००-२५० फुटाचा एक ट्रॅव्हर्स मारावा लागणार होता. तिघांनाही तो आपापल्या बळावरच मारावा लागणार होता. सकाळी -.३० च्या सुमारास आम्ही चढाईस सुरुवात केली तासा दीड तासातच आम्ही चिमणी मध्ये पोचलो. प्रदीप लीड करत होता पण मध्ये मध्ये येणाऱ्या बोल्डर्स नी चिमणी ब्लॉक होत असल्यामुळे आम्हा सर्वांनाही हा सर्व रूट क्लाइम्बच करावा लागत होता, बिले रोप आहे हेच तेव्हढं समाधान होतं. चिमणीच्या टॉप ला पोहोचेपर्यंत संध्याकाळ झाली होती वरचा रूट नीट समजत नव्हता कारण वरती तर ओव्हरहॅन्ग दिसत होता. माथा २०-२५ फूटही लांब नव्हतामग उजवीकडे ट्रव्हर्स मारल्यावर एक जुना रिंग बोल्ट दिसल्यावर जरा हायसे वाटले. प्रदीप मी माथ्यावर पोहोचेपर्यंत संध्याकाळचे .३० वाजले होते, त्यामुळे विश्वास ला वर घेण्यात वेळ नं दवडता आम्ही रोपचा यू टाकून खालच्या चिमणीच्या टोकाशी उतरण्यास सुरुवात केली. खूप उशीर झाल्यामुळे, आदल्या रात्री झोप नं झाल्यामुळे, सर्व जण थकले होते अश्या अवस्थेमध्ये अंधारात रॅपलिंग नं करण्याचा निर्णय आम्ही घेतला, तसे बेस टीम ला कळवले रात्री त्या चिमणीतल्या निमुळत्या चिंचोळ्या जागेतच मुक्काम करण्याच्या तयारीला लागलो. रात्रभर बसून झोपण्याचा अयशस्वी प्रयत्न केला, प्रचंड थंडी (दातावर दात वाजत होते अक्षरश:) साप, विंचवांच्या भीतीने (जे आम्ही वर चढताना आम्हाला दिसले होते) झोप लागणं शक्यच नव्हतं. त्यादिवशी होळीपौर्णिमा असल्यामुळे पुरणपोळ्या बेसला असुनसुध्दा खाता फक्त चंद्राकडे बघत रात्र कशी काढली हे आमचं आम्हालाच माहित. खालूनपुरणपोळ्या झकास, तुप पण मस्त रवाळ कणीदार आहे अश्या आरोळ्या उठतच होत्या अधून मधून.

१६ मार्चला फटफटल्यावर लगेचच खाली उतरायच्या तयारीला लागलो. दुसऱ्या टीमला ही समिट व्हायला काल उशीर झाल्यामुळे त्यांनी रात्री रोप काढता नुसतेच रॅपल करून बेस कॅंप गाठला होता. त्यात वरच्या एका ट्रिकी कठीण पॅचवर दत्ताचा फॉल झाल्याचे नंतर कळले. मिलिंदनी नंतर त्याच्या "तिरक्या" हाताचा वापर करून, तो  पॅच पार केला काल संध्याकाळी नवऱ्याच्या करवलीचा माथा गाठला होता. आम्ही  खालती बेस ला पोहोचल्यावर चहा, नाश्ता करून जरा पहूडणार तोच बाळा म्हणाला की तू आणि विश्वास करवली सुळक्यावर जायला लागा, सगळे रोप काढून या. प्रदीप मिलिंदला आराम करुदे ...!!! मग काय, अख्खा दिवस चढण्यात रोप पिटॉन्स काढून खाली परत येण्यात गेला. सगळा कॅम्प गुंडाळेपर्यंत रात्रीचे जेवण संपे पर्यंत रात्रीचे १० वाजले होते. त्यानंतर आम्ही सामानाची बांधा बांध करून, उतरायला सुरुवात केली. मजल दरमजल करत माहुली गाव गाठलं, नंतर आसनगाव स्थानकाकडे चालायला सुरुवात केली. रात्री च्या सुमारास आसनगावला पोहोचलो. प्लॅटफॉर्म वरच पथाऱ्या पसरल्या. पण नंतर कळले कि पहाटे .१५ ला  पहिली लोकल ट्रेन आहे मुंबईला जायला, त्यामुळे झोपताच जागे राहिलो.

१७ मार्चचा ला सकाळी वाजता ठाण्यात पोहोचलो. गेले रात्री झोप मिळालेलीच नव्हती. घरी आल्यावर आंघोळ करून सकाळी वाजता घरात जे काही उरलं सुरलं होतं ते खाऊन सकाळी १० वाजता मी जो झोपलो, तो दुसऱ्या दिवशी सकाळी ला उठलो. २३ तास मेल्यासारखा झोपलो होतो, घरच्यांनी डॉक्टर ला बोलवायची तयारी चालू केली होती. माझ्या आयुष्यातली ही सर्वात मोठी लांबलचक झोप म्हणावी लागेल.

You Tube Video link for above story to be experienced visually: Visual Story (Click here)

- अभिजित दांडेकर